Jump to content

Evolucion humano

Di Wikipedia, e ensiklopedia liber
E articulo aki ta uza ortografia di Papiamento. Lo aprecia si por mantene e articulo aki na estilo di Papiamento.

Evolucion humano

Prehistoria
Edad antiguo
Edad media
Renasemento
Edad moderno

Evolucion humano, ta e proceso biologico di cual Homo sapiens (especie di hende moderno) a desaroya for di primatonan cu ya no ta existi mas. E subcampo di paleoantropologia ta e estudio cientifico di evolucion di hende humano. Evidencia cientifico ta mustra cu e propiedadnan fisico y comportacion cu tur hende ta comparti a desaroya durante un periodo di aproximadamente 7 miyon aña (Ma).[1]

Un di e prome caracteristicanan humano ta e capacidad pa cana riba dos pia, bipedismo, cual a evoluciona 4 Ma pasa. Otro caracteristicanan significante ta inclui un celebro compleho y grandi, e capacidad pa traha y uza herment, y e capacidad pa idioma a desaroya mas recien. Hopi di e propiedadnan avansa ta inclui expresion simbolico y compleho, arte, y diversion di cultura a surgi principalmente durante e ultimo 100.000 aña.[1]

Taxonomia di Hominidae.
Primatonan ta descendiente di un antepasado comun, Hominidae cu excepcion di gibbons (Hylobates).

Similaridad fisico y genetico ta mustra cu e especie H. sapiens tin un relacion masha cerca cu un otro especie di primato, e simio. Hende y simionan grandi di Africa, chimpanse (incluyendo bonobo) y gorila ta comparti un antepasado comun cu a biba entre 8 y 6 Ma pasa.[1] Hende (Homo) a evoluciona inicialmente na Africa cu pariente primitivo, hominini.[nota 1][2] E genealogia di hende a separa for di e genealogia di chimpanse alrededor di 7 Ma pasa. E fossielnan di hende humano primitivo cu a biba entre 6 y 2 Ma pasa ta origina completamente for di Africa.[1] Evidencia di fossiel relaciona cu hominini primitivo ta scars, pero e ta provee indicacion relevante tocante con parientenan antiguo a biba. Por ehempel, e skelet di cabes di Sahelanthropus tchadensis (seis pa shete miyon aña bieu) a ser haya na Chad cual a evoluciona djente canino chikito, mientras Orrorin tugenensis su hueso di pia (seis miyon aña bieu) a mustra cu nan tabata exhibi bipedismo primitivo.[2]

Distribucion di Homo sapiens:
 Homo sapiens

Hende primitivo a migra for di Africa pa Asia probablemente entre 2 pa 1,8 Ma pasa. Alabes, nan a drenta Europa, mas despues, entre 1,5 pa 1 Ma pasa. E especie di hende moderno a pobla e resto di e mundo hopi mas despues. Por ehempel, hende a yega na Australia probablemente den e ultimo 60.000 aña y na America den e ultimo 30.000 aña n'ey. E cuminsamento di agricultura y e crecemento di e prome civilisacion a tuma luga den e ultimo 12.000 aña.[1]

Tabatin hopi especie similar H. sapiens cu a biba durante e ultimo 2 Ma. Algun di nan a coexisti cu hende moderno na Asia y Europa mas recien cu 40.000 aña pasa.[2]


Mira tambe e kategoria Human evolution di Wikimedia Commons pa mas dato mediatiko tokante di e tema aki.