Jump to content

Isla di Oro

Di Wikipedia, e ensiklopedia liber
E articulo aki ta uza ortografia di Papiamento. Lo aprecia si por mantene e articulo aki na estilo di Papiamento.


Isla di Oro ta parti di e rif di Pos Grandi na costa sur di Aruba, entre Pos Chikito y Savaneta. E area ta cay den e Parke Marino Aruba y ta bou di maneho di Aruba Conservation Foundation.[1] Isla di Oro tabatin un funcion prominente na Aruba den añanan 1960 pa 1990 como compleho recreativo y turistico.

Historia[editá | editá fuente]

Isla di Oro a inicia na aña 1965 ora Adolf (Dochi) Oduber a construi un compleho di recreacion den forma di un barco cu den dje un restaurant, bar y sala di baile, cu el a duna e nomber "Isla di Oro".[2] E compleho ta situa 150 meter for di e costa na un laguna rondona pa mondi di mangel, pa cua mester a traha un brug y kap un caminda dor di e mangelnan.[3] E tempo ey e compleho tabata un atraccion turistico popular, unda tabata organisa fiesta, ademas di presentacion y shownan di artistanan conoci. Isla di Oro, cu ta riba un tereno erfpacht, a cambia varios biaha di doño-desaroyado y tabata operacional te mas o menos aña 1994 pa despues keda bandona. Na 2023 e compania JOB Holding & Management VBA a adkeri e derecho di erfpacht riba e percela di Isla di Oro, cu lo caduca 14 di februari 2026.

Proteccion di naturalesa[editá | editá fuente]

Isla di Oro ta ubica den un zona di naturalesa cu un grado halto di balor y di medidanan di proteccion. Banda di ta protegi mediante e decretonan nacional Nieuwe aanwijzing domeingronden als natuurreservaat[4] y Ruimtelijke Ontwikkelingsplan met Voorschriften 2021 (ROPV)[5], e isla mes y e lama ta clasifica como "Marine Protected Area" (MPA).[6] Desde 3019 henter e zona costal Mangel Halto-Isla de Oro (16 km²) tin e status di zona proteha y ta forma parti di Parke Marino Aruba. Adicionalmente, e area tin reconocemento internacional como un "Key Biodiversity Area" (KBA) door di Union Internacional pa Conservacion di Naturalesa (IUCN) y desde 2023 como un area RAMSAR (RAMSAR Site no. 2526).[7] Fuera di esey e mangelnan, tanto e mangel preto (Avicennia germinans) como e mangel blanco (Laguncularia racemosa) ta especienan di mata protegi pa ley.[8]

Den curso di tempo a lansa diferente proyecto pa Isla di Oro, entre nan e proyecto di un delfinario, bou e nomber di Dolphin Beach na comienso di añanan nobenta[9], y e proyecto di ecohotel, Zoetry Isla di Oro Aruba, den decada 2010.[10] Ambos proyecto a encontra cu resistencia di e activistanan ambiental y finalmente no a continua pa falta di e permisonan rekeri.

Aruba Conservation Foundation a entama un caso sumario pa proteha Isla di Oro na april 2024, despues cu actividad di limpiesa y cobamento a ser constata riba e percela. Den su sentencia corte di Aruba ta prohibi - te ora tin sentencia den profundidad (bodemprocedure) - JOB pa haci trabou riba y rond di e isla sin permiso di e minister responsabel, mientras ta prohibi Land Aruba pa renoba e derecho di erfpacht riba e percela bou di e mesun condicion di su actual destinacion of den combinacion cu otro condicion di destinacion cu ta en pugna cu e Ordenansa pa proteccion di naturalesa y e ROPV.[11] Pa cada violacion di e prohibicion e dos partido lo haya un multa di 250 mil florin pa dia, te na un maximo di 10 miyon florin.[12]

Link externo[editá | editá fuente]